Độc đáo về kiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hquan ải Phòng novelipracademy.org

Đình Hàng Kênh là một trong những mỗi trong mỗi ngôi đình cổ nhất ở thành phố Hquan ải Phòng, năm một7một9, dân làng xây dựng đền tại đây để thờ một vị Thành hoàng làng sở hữu công tạo cho Trần Hưng Đạo đánh quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng tới năm một85một, vua Tự Đức sắc phong tu bổ thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều nguồn tài liệu sự so sánh ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đền thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, một228- một300) đánh quân Nguyên Mông xâm lược. Khi nước nhà thanh khô hao suy bình, Vũ Chí Thắng trở lại nơi chôn rau cắt rốn khiến cho dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Phúc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (một85một) với sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Hcửa ải Dương (trong đó với làng Hàng Kênh), xây dựng rất nhiều công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua trước tiên của phòng Ngô, trị vì từ thời điểm năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của Việt Nam.

Dân làng Hàng Kênh trùng tu ngôi đền thành nơi thờ cúng Ngô Quyền. Thành hoàng làng Vũ Chí Thắng được rước về đền Từ Vũ (đền thờ Thánh họ Vũ), rất nhiềuh đình Hàng Kênh hơn 200m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đường, Bái đường và Hậu đường thuộc đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Các tư liệu vẫn ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một mái ấm gia đình danh gia vọng tộc, đời đời làm quan ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ tư đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người vẫn chiêu tập hàng trăm thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục sự nghiệp nhân vật của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong làm Thổ Tù và được thân phụ truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân làm Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép rõ ràng Ngô Quyền sinh một2 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay từ nhỏ, ông tỏ ra là 1 trong người trí dũng tuy vậy toàn. Khi sống ở quê với phụ vương mẹ và được phụ vương dạy cho thuật bắn cung nỏ, sử dụng gươm giáo, số đông điều kì quái về binh pháp. Ngô Quyền to lên trong những khi nước nhà vừa new giành được quyền tự chủ. Ông sẽ tiếp nối đời phụ vương ông về việc xác minh quyền tự chủ, kiên quyết dành và giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm thể hiện tài năng kiệt xuất và sẽ trở thành một vị tướng tài được nhân dân kính mến, quân sĩ khâm phục.

 

Tòa Hữu vu thuộc trong khuôn viên Sảnh đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Công trình đình Hàng Kênh với vừa đủ phần đông hạng mục rõ ràng như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và phần đông công trình phụ trợ khác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình sở hữu kết cấu 7 gian với kiến trúc trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói mũi hài đầu đao cong vút. Bộ khuông được làm từ 42 cột gỗ llặng cao 5m, chu vi mỗi cột sắp 2m tạo ra sự vững chắn và tài năng chịu lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình bán nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí đều ô lồng đèn, giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ người thươngng. Hai cổng phụ sở hữu mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình gắn sát với tường xung quanh đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng gạch Bát Tràng, xung quanh sảnh sở hữu khối hệ thống tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai bên sảnh là nhì tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt sảnh. Hai tòa sở hữu hình thể kiểu như nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bko nhiều đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra nhì trụ biểu (tại hàng hiên); 3 gian giữa là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường sở hữu trổ lỗ thoáng hình trụ.

Hồ Bán Nguyệt - nơi tổ chức đều tiết mục múa rối nước trong hằng ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, tại đây với công trình Văn Từ thường Văn Miếu thuộc bên phquan ải của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là nơi thờ Khổng Tử và ban thờ của một vài vị Nho học với tiếng như Chu Văn An (một292- một370, Văn Trinh Công, được thể hiện là ông tổ của số đông nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bảo, Hquan ải Phòng, một49một- một585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, Hquan ải Phòng, một428 – một527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Thủy Nguyên, Hquan ải Phòng, một458- một583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung chịu lực bằng gỗ llặng, mang 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đình Hàng Kênh với tới 368 bức chạm khắc (chạm lộng) to nhỏ được ghép thành đều mảng to trong đình (bên trong 252 bức, ở ngoài mộtmột6 bức). Tương tự như trong đều ngôi đình phổ thay đổi vùng Đồng bằng Bắc Bộ, đều bức chạm tại đây được thể hiện trên đều thành phần kiến trúc gỗ như đầu dư, xà, bẩy, trên khối hệ thống cửa võng. Các bức chạm với thể phân thành từng lớp với nội dung sự lạ thường, hoặc trộn vào nhau, lđó hình tượng dragon làm làm chủ…Nội dung của đều bức chạm miêu tả thiên về chình họa tự nhiên.

Hình tượng ổ dragon được chạm khắc tinh xảo lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Tại đây với vô số gần như chạm khắc từ gần như loài Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, tới gần như loài vật sắp gũi với người như chyên, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được chạm khắc nhiều với sắp 400 con trong một56 bức chạm khắc. Hình tượng chủ yếu: "Đầu Long", "Ổ Long", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong gần nhưh thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng).

Tòa Tiền đường tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu giữ được nhiều di vật cổ mang giá trị như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng phỗng (niên đại cuối thế kỷ một7 đầu thế kỷ một8, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (niên đại khoảng thế kỷ một9, đặt tại Tiền đường); sắc phong (từ thời Hậu Lê tới cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, hoành phi, sắc phong, kiệu thờ, cửa võng, chuông thứng, khánh thứng, voi và ngựa gỗ… Đình được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm một962, trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt từ một460 tới một693.

Nghi môn gồm 3 cổng, một cổng chính 2 cổng ngóc tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, trong phần nhiều mảng chạm khắc hình hình họa hàng trăm con dragon mang những dáng vóc, tư thế sự quái đản. Có lúc thì tạc theo từng ổ, sở hữu lúc lại là dragon mẹ vấn vít bên dragon con giữa rừng hoa lá, cỏ cây. Theo phần nhiều nhà sử học, hiếm sở hữu nơi nào nhưng mà phần nhiều nghệ nhân lại sử dụng lối "bông hình" để chạm khắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét rực rỡ trong kiến trúc, đình Hàng Kênh còn thêm giá trị cao về mặt chạm trổ. Nhờ những đôi tay khôn khéo, kỹ năng tạo thành của mọi nghệ nhân nhưng mà những nét chạm trổ tinh xảo, giao trâm giữa phong mọih nghệ thuật thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh gắn bó với quy trình trở nên tân tiến của dân tộc, là nơi lưu níu lại những giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống, nghệ thuật rực rỡ và hiện đang là nơi sinh hoạt tâm linh thường xuyên của người dân Hcửa quan Phòng cũng như du vị khách thập phương.

Liên kết nội bộ

3 kiến trúc sư nổi tiếng nhất Thế Giới